Witaminy – czego potrzebuje pies?
Witaminy są niezbędne do życia zarówno nam, jak i naszym czworonogom. Czy wszystkie z nich są tak samo ważne? Kiedy warto rozważyć dodatkową suplementację?
Witaminy znamy już od najmłodszych lat. Przywykliśmy do tego, że duża porcja witamin gwarantuje nam zdrowie i siłę. Prawdą jest to, że zarówno nam, jak i zwierzakom witaminy są niezbędne do życia. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na ich odpowiednią ilość w diecie. Niebezpieczny dla zdrowia – w równym stopniu – jest niedobór i nadmiar tych substancji.
Czym są witaminy?
Zacznijmy jednak od początku i przyjrzyjmy się, czym tak naprawdę są witaminy. Ponieważ budowa chemiczna witamin jest bardzo zróżnicowana, trudno zaliczyć je do określonej grupy związków. Łączy je natomiast to, że wszystkie z nich są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzi i zwierząt. Ich obecność została odkryta stosunkowo niedawno, bo w 1913 roku przez polskiego biochemika Kazimierza Funka. Nazwa witamin pochodzi od słów z łaciny: vitae – czyli życie i amina, ponieważ pierwsza z odkrytych witamin (witamina B1, czyli tiamina) miała w sobie grupę aminową.
Możemy je podzielić na witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K) oraz witaminy rozpuszczalne w wodzie (C oraz wszystkie z grupy B). Większość z nich zarówno do organizmu człowieka, jak i czworonoga należy dostarczyć z zewnątrz. Wśród witamin są jednak wyjątki, które są syntetyzowane w zdrowym organizmie same. U psów taką witaminą jest na przykład kwas askorbinowy, czyli witamina C, czy też witamina K – za której syntezę odpowiedzialne są bakterie jelitowe. Ponadto, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach podawane w nadmiarze mogą się okazać bardziej szkodliwe, ponieważ w przeciwności do rozpuszczalnych w wodzie nie mogą być łatwo usunięte z organizmu wraz z moczem.
Złoty środek
Witaminy w organizmie pełnią szereg różnych ważnych funkcji. Odpowiadają między innymi za sprawną pracę narządów, wpływają na metabolizm czy też funkcjonowanie układu nerwowego. Niedobór witamin może poważnie zaszkodzić zdrowiu czworonoga. Wielu opiekunów czworonogów może nie mieć świadomości, że nie tylko niedobór wiąże się z szeregiem konsekwencji. Nadmierne podawanie zwierzakowi witamin również może skończyć się dla niego tragicznie. Ważne jest znalezienie złotego środka i zapewnienie psiakowi odpowiedniej ilości wszystkich potrzebnych składników pożywienia.
Wszelkie zaburzenia zawartości witamin w organizmie są opisywane jako: awitaminoza (całkowity brak witaminy w organizmie), hipowitaminoza (niedobór witaminy) lub hiperwitaminoza (nadmiar witaminy).
Należy pamiętać, że zapotrzebowanie czworonogów na witaminy będzie inne w okresie ciąży, w czasie intensywnych treningów lub w czasie rekonwalescencji.
Najczęstsze problemy
W gabinetach lekarze weterynarii często spotykają się z niedoborem i nadmiarem witamin w diecie. Przyczyn takich problemów może być kilka, dlatego niezbędna jest konsultacja ze specjalistą.
– Najczęściej spotykam się z zaburzeniami ilościowymi kwasu foliowego i witaminy B12- związanymi z zaburzeniami wchłaniania jelitowego lub przerostem patologicznej flory bakteryjnej. Często problem występuje przy IBD, czyli idiopatycznym zapaleniu przewodu pokarmowego, dotyczy też zwierząt z alergiami – mówi lek. wet. Barbara Letiarin.
Niedobory lub nadmiary witaminowe często oprócz wyżej wymienionych przyczyn wiążą się z nieprawidłową suplementacją zwierzaków, źle zbilansowaną dietą (najczęściej gotowaną w domu) oraz jako objaw innych chorób. Wszystkie niepokojące zmiany u naszych pupili powinny skłonić nas do wizyty u lekarza weterynarii. W przypadku zaburzeń ilościowych witamin najczęstszymi objawami będą:
- pogorszenie kondycji sierści,
- problemy ze skórą,
- osowiałość, apatia,
- utrata apetytu,
- szybkie męczenie się,
- objawy neurologiczne.
Kiedy suplementować?
Decyzja o suplementacji zawsze powinna być skonsultowana ze specjalistą. Właściciele czworonogów często wpadają w pułapkę myśląc, że „im więcej suplementów będę podawać, tym zdrowszy będzie mój psiak.”
Suplementując na własną rękę, oprócz doprowadzenia do hiperwitaminozy, możemy też złagodzić oznaki choroby, której objawem są właśnie niedobory witaminowe.
Kiedy suplementację zalecają lekarze weterynarii?
– Suplementację zalecam, jeżeli mamy potwierdzony badaniami niedobór: tj. przy niektórych problemach gastrycznych, skórnych czy anemiach, gdy zwierzę jest karmione pokarmem domowym lub BARF. Natomiast nie zalecam profilaktycznego podawania suplementów u zdrowych psów karmionych karmami komercyjnymi, ponieważ są one w pełni zbilansowane do potrzeb czworonoga. Przy wystąpieniu problemów zdrowotnych lekarz weterynarii dobiera odpowiedni profil badań diagnostycznych i dopiero na podstawie wyników ustala się dalsze postępowanie – mówi lek. wet. Barbara Letiarin.
Zbilansowana dieta
Witamin do organizmu dostarczamy wraz z podawanym pożywieniem. Jeżeli chcemy mieć pewność, że dostarczamy zwierzakowi odpowiednią ilość wszystkich składników odżywczych, możemy sięgnąć po gotową karmę komercyjną dobrej jakości. Oczywiście żywienie dietą gotowaną czy BARF (Biologically Appropriate Raw Food) również może być odpowiednio zbilansowane, wymaga jednak od nas większej staranności w przygotowywaniu psich posiłków. Z pomocą może przyjść również psi dietetyk, który pomoże ułożyć dietę z odpowiednią ilością witamin oraz innych niezbędnych składników odżywczych.
Czy wiesz jak świadomie karmić swojego psa?
Dzięki książce „O żywieniu Twojego psa – praktycznie” w przyjazny sposób możesz poszerzać swoją wiedzę na temat żywienia psa, jak i masz szansę skonfrontować własne obserwacje z wynikami badań naukowych.
Skomponowanie odpowiednio zbilansowanych posiłków na własną rękę może być bardzo trudne. Trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników, takich jak składniki antyodżywcze, straty witaminowe (np. podczas obróbki termicznej) czy odpowiednie dobranie produktów. Podając psu duże ilości podrobów bogatych w witaminy (np. wątroby wołowej) możemy łatwo doprowadzić do hiperwitaminozy witamin z grupy B. Na przyswajanie witamin wpływ będzie mieć też ilość tłuszczu w diecie.
– Podawanie znikomej ilości tłuszczy z pokarmem będzie powodowało zaburzenie wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A,D,E i K) – dlatego tak ważne jest odpowiednie zbilansowanie diety, jeśli nie stosujemy karm komercyjnych – przypomina lek. wet. Barbara Letiarin.
Źródła i funkcje
Funkcje witamin są zróżnicowane. Odpowiednia ilość dostarczanych witamin wpływa na sprawną pracę wszystkich obszarów organizmu. Warto mieć świadomość, jakie witaminy pełnią funkcje i co jest ich najlepszym źródłem. Ich role oraz źródła opisaliśmy w uproszczeniu w tabeli poniżej.
