Suplementy na zimę dla psa

Zimą nasze czworonogi chorują częściej niż w sezonie letnim. Za odporność organizmu odpowiada układ immunologiczny, który możemy wspierać za pomocą prawidłowo zbilansowanej diety.

Podstawą żywienia psa powinna być karma bytowa pełnoporcjowa lub dieta BARF i pokrewne (whole prey, franken prey). Są to zbilansowane diety, dlatego dodatkowa suplementacja powinna być wykorzystywana sporadycznie lub dotyczyć wybranych funkcji organizmu. Żywienie odpowiadające na potrzeby biologiczne psa pozwoli wypracować w organizmie mechanizmy obronne, które będą wsparciem w okresie zimowym. Dlatego nad dobrą odpornością naszego pupila powinniśmy pracować przez cały rok.

Odporność organizmu

Żeby wiedzieć, jak wzmocnić odporność organizmu naszego psa, trzeba zrozumieć, czym ona tak naprawdę jest. Odporność to zdolność organizmu do ochrony i eliminowania drobnoustrojów, z którymi ma styczność. Jest ona zapewniana przez układ odpornościowy, a także przez ciągłość barier, np. bariery skórnej. Zadaniem układu immunologicznego jest odróżnienie substancji obcych (antygenów) od materiału własnego i usuwanie ich z ustroju.

Warto wiedzieć, że wyróżniamy odporność swoistą (nabytą) i nieswoistą (wrodzoną).

Za odporność wrodzoną odpowiadają uwarunkowania genetyczne. Natomiast odporność nieswoista jest uzależniona od czynników komórkowych, takich jak np. makrofagi, neutrofile, monocyty, granulocyty oraz różne substancje, np. lizozym czy interferon. Odporność swoista powiązana jest z różnymi reakcjami skierowanymi przeciwko antygenowi, w których udział biorą limfocyty produkujące przeciwciała. Odporność wrodzona może być osłabiona. Wzrasta wtedy podatność na infekcje, a powrót do zdrowia trwa o wiele dłużej.

Co może być przyczyną spadku odporności? Może to być skutek niedoborów żywieniowych, stresu, chorób przewlekłych. Zmiany stanu fizjologicznego (ciąża, laktacja) również mogą wpływać na odporność. Pamiętajmy, że spada ona także wraz z wiekiem. Poza tym u psów sportowych i pracujących warto dodatkowo wzmacniać odporność.

Co to są suplementy?

Suplementy diety są to środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety. Są skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych bądź innych substancji wykazujących efekt odżywczy, lub inny fizjologiczny; są wprowadzane do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie. Mogą zawierać w swoim składzie witaminy i składniki mineralne, które naturalnie występują w pożywieniu oraz inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny.

Jeżeli dieta psa jest prawidłowo zbilansowana, tzn. oparta na karmie komercyjnej, bytowej i dobrej jakości lub prawidłowo komponowanej diecie BARF, to powinna zapewniać wszystkie substancje odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu i układu immunologicznego.

Podczas dodatkowego obciążenia organizmu, np. podczas ciężkich warunków pogodowych czy osłabienia stanu zdrowia, w żywieniu psa możemy wykorzystać suplementy diety zawierające w swoim składzie cenne związki biologicznie czynne, na które zapotrzebowanie może być okresowo wyższe.

Oleje rybne

Jednym z takich suplementów są oleje rybne. W czasie zimy dietę psa można wzbogacić w kwasy tłuszczowe n-3, których źródłem są oleje rybne, w tym tran. Tran dodatkowo uzupełni dietę w witaminę D3, której niedobór jest bardzo powszechny, szczególnie zimą. Klacytriol (aktywna forma witaminy D3) jest neurosteroidem, który wpływa bardzo korzystnie na rozwój ośrodkowego układu nerwowego oraz bierze udział w regulowaniu aktywność układu odpornościowego. Niedostateczna ilość tej witaminy w organizmie naszego psa może znacząco obniżyć jego odporność. Żeby uzupełnić niedobory witaminy D3, powinniśmy regularnie podawać naszemu pupilowi tran bądź inny olej rybi, który zawiera tę witaminę (np. olej z dzikiego łososia).

Beta-glukan

Warto sięgnąć również po produkty, które zawierają w swym składzie beta-glukan. Wśród opiekunów zarówno psów, jak i innych zwierząt domowych, są to najbardziej popularne preparaty wspomagające pracę układu odpornościowego. Na rynku dostępnych jest wiele produktów, zawierających właśnie tę substancję. Beta-glukan jest polisacharydem, który występuje w ścianach komórkowych drożdży (Saccharomyces cerevisiae), niektórych bakterii i grzybów. Przy wyborze beta-glukanu dla naszego psa należy zwrócić uwagę na pochodzenie tej substancji, gdyż, jak się okazuje, beta-glukan beta-glukanowi nierówny. Glukany występują bowiem pod postacią dwóch izomerów 1,3-D/1,6-D i 1,3-D/1,4-D, jednak tylko jeden z nich ma właściwości poprawiające odporność. Jest to beta-glukan 1,3/1,6, który jest pozyskiwany z drożdży browarniczych. To on potęguje działanie komórek odpornościowych, wspiera cały układ immunologiczny i przygotowuje organizm naszego psa do walki z chorobotwórczymi mikroorganizmami.

Karmiąc naszego psa BARF-em, bardzo często uzupełniamy jego dietę o drożdże browarnicze (podawane drożdże zawsze muszą być martwe!), również analizując składy poszczególnych karm bytowych, możemy spotkać obecność tychże drożdży. Jednak stężenie samego beta-glukanu w drożdżach browarniczych nie jest duże, dlatego w okresie jesienno-zimowym nie zaszkodzi dodatkowe podawanie preparatów z beta-glukanem, tym bardziej że jest to bezpieczna substancja.

Probiotyki

Można również stosować probiotyki, które oddziałują korzystnie na florę bakteryjną organizmu naszego pupila. Nie można zapominać o wspomaganiu odporności miejscowej w przewodzie pokarmowym. Probiotyki to podawane doustnie żywe kultury bakterii, które wykazują działanie antagonistyczne w stosunku do bakterii patogennych oraz modulują reakcję immunologiczną w błonie śluzowej jelita. Warto też korzystać z różnych probiotyków oraz analizować ich składy, aby nie zawierały zbędnych wypełniaczy czy dodatków.

Probiotyki przeznaczone do użytku dla ludzi nie nadają się dla psów. Należy korzystać z produktów dedykowanych zwierzętom.

Trzeba też zwrócić uwagę, aby to były probiotyki zawierające w swoim składzie Lactobacillus acidophilus, Enterococcus faecium, Lactobacillus rhamnosus, Bifidobacterium animalis lactis.

Dzika róża

Owoce dzikiej róży (Rosa canina) bardzo często są podawane psom przez cały rok. Jednak czy słusznie? Psy potrafią same endogennie syntezować witaminę C, której źródłem jest właśnie dzika róża. Witamina C (forma chemiczna to kwas L-askorbinowy, pochodna np. askorbinian sodu) ma kompleksowe działanie na układ odpornościowy. Uczestniczy w produkcji limfocytów. Pobudza wytwarzanie przeciwciał oraz łagodzi objawy infekcji. Uczestniczy w syntezie hormonów biorących udział w odpowiedzi na stres w organizmie – czyli działa mobilizująco na układ odpornościowy.

Owoce dzikiej róży, poza wspomnianą już witaminą C, są źródłem cennych substancji, które również mają korzystny wpływ na odporność organizmu. Są to między innymi karotenoidy (w tym beta-karoten), flawonoidy, kwasy fenolowe, antocyjany, garbniki, polisacharydy, witaminy: K, B1, B2, tokoferole, nienasycone kwasy tłuszczowe, kwasy organiczne. To wszystko brzmi bardzo zdrowo, prawda?

W owocach dzikiej róży obserwuje się także obecność związku o działaniu przeciwzapalnym – galaktolipidu (GOPO). Dziką różę warto podawać w przypadku szczególnych sytuacji, tj. stresu, spadku odporności bądź jako okresowe wsparcie układu immunologicznego przed zbliżającą się zimą.

Czosnek

Czosnek to jeden z najbardziej kontrowersyjnych suplementów stosowanych na odporność. Część właścicieli podaje go, wierząc w jego dobroczynną moc. Argumentem za włączeniem czosnku do psiej diety jest jego działanie przeciwnowotworowe oraz przeciwzapalne. Zbadano jego wpływ na redukcję śmiertelności w przypadku czerniaka, a także jego wpływ na zahamowanie wzrostu komórek nowotworowych raka gruczołu mlekowego u psów. Czosnek ma działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwpasożytnicze.

Osoby stosujące czosnek w diecie swoich psów podają go jednak w niewielkich ilościach, często dzielony na kilka dawek dobowych.

Istnieje wiele źródeł zarówno przemawiających za czasowym włączeniem czosnku do diety, jak i tych, które mówią wręcz o jego szkodliwości. Z tego powodu, mając do dyspozycji szeroki wachlarz bezpiecznych suplementów, zalecamy wybór innego specyfiku wspierającego odporność, przynajmniej do czasu ujednolicenia stanowiska w świecie nauki na temat wpływu czosnku na zdrowie psów.

Aloes

W licznych publikacjach możemy trafić na sprzeczne informacje odnośnie aloesu (Aloe vera L.) w diecie psów. Wiele źródeł donosi, że aloes jest wręcz szkodliwy i może spowodować u naszego pupila sporo dolegliwości, głównie żołądkowych.

Tak naprawdę zbawienny wpływ aloesu jest wykorzystywany w wielu produktach i lekach nie tylko przeznaczonych dla ludzi, ale również dla zwierząt. Na rynku mamy preparaty dedykowane psom, które zawierają już gotowy, odpowiedni wyciąg z tej rośliny. Z powodzeniem można je okresowo stosować w celu polepszenia odporności naszego psa.

Obecne w liściach aloesu antraglikozydy: aloina, izobarbaloina, antracen, emodyna, ester kwasu cynamonowego, kwas chryzofanowy, barbaloina, antranol, kwas aloesowy, aloeemodyna, olejki eteryczne oraz rezistannol są naturalnymi substancjami o działaniu przeczyszczającym i przeciwbólowym. Charakteryzują się silnymi właściwościami przeciwbakteryjnymi, grzybobójczymi i przeciwwirusowymi.

Jednakże ze względu na jego przeczyszczające właściwości nie należy stosować go w nadmiernych ilościach. Preparaty zawierające aloes podajemy wyłącznie okresowo, jeśli zaistnieje taka potrzeba. Należy trzymać się przy tym dawkowania zalecanego przez producenta danego produktu.

Tłuszcze

Psy dużo przebywające na zewnątrz w okresie zimy będą potrzebowały dodatkowego tłuszczu w diecie. Ważne, by były to tłuszcze pochodzenia zwierzęcego.

W diecie naszych czworonogów unikamy tłuszczów i olejów roślinnych. Ze względu na to, iż nie posiadają one odpowiednich form kwasów tłuszczowych, są dla psów praktycznie bezwartościowe.

Tłuszcze roślinne to kwasy ALA i LA, których pies nie jest w stanie przekonwertować na niezbędne mu EPA i DHA. Dlatego wybierajmy tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, np. w postaci smalcu oraz w przypadku żywienia dietą BARF – tłustszych mięs. Dodatkową pomocą dla psów w okresie zimowym może być również zwiększona w diecie ilość żółtek jaj, które nie tylko stanowią źródło tłuszczów, ale również niezbędnych witamin. Warto pamiętać, że tłuszcze są również nośnikiem witamin w nich rozpuszczalnych, do których należą witaminy: A, D, E i K.

Coraz częściej słyszy się o włączaniu do diety psów oleju kokosowego. Nie polecamy jednak tego rozwiązania, bo jak już wyżej wspomniano – w diecie psów korzystamy z tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Olej kokosowy ma jednak inne dobre zastosowania – wszystkie zewnętrzne. Świetnie sprawdzi się w przypadku popękanych opuszek łap i jako zabezpieczenie poduszek przed solą, którą często zimą posypuje się ulice.

Czystek

Kolejnym suplementem, pomocnym w walce ze spadkiem odporności, jest czystek (Cistus Incanus L.). Jest to roślina o wielu dobroczynnych właściwościach. Jej liście oraz gałązki zawierają żywice, olejek eteryczny, kwasy fenolowe (galusowy, elagowy, katechowy), flawonoidy (rutyna), garbniki, proantocyjanidyny dimeryczne oraz fitosterole. Ma działanie antyoksydacyjne, hamuje rozwój komórek nowotworowych oraz wszelkich stanów zapalnych. Działa przy tym wzmacniająco na organizm. Wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego, działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo i antygrzybicznie.

Podawany regularnie wykazuje dodatkowo właściwości ochronne przed pasożytami zewnętrznymi, takimi jak komary czy kleszcze. Z tego powodu możemy podawać go nie tylko jesienią czy zimą, ale również wiosną, w celu wzmocnienia ochrony przed pasożytami.

Czystek jest bezpieczny i podawanie go w odpowiedniej dawce, nawet przez cały rok, nie niesie za sobą żadnych negatywnych konsekwencji czy skutków ubocznych. Najwięcej korzyści przyniesie dodawany do pożywienia naszych zwierząt w postaci drobno zmielonego suszu.

Podsumowanie

Zastosowanie omówionej wyżej dodatkowej suplementacji może być wsparciem odporności naszego psa. Należy jednak pamiętać, że podstawą prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu jest właściwie zbilansowana dieta, a suplementy powinny stanowić jedynie jej uzupełnienie. Żaden suplement nie pomoże, jeśli dieta naszego pupila będzie oparta o karmy albo produkty niskiej jakości bądź będzie niezbilansowana. Pamiętajmy także o tym, że nieprzemyślana i zbyt obfita suplementacja może zaszkodzić. Dlatego przy wyborze danego preparatu zawsze zastanówmy się, czy faktycznie nasz pies go potrzebuje. Większość zdrowych, prawidłowo żywionych zwierząt jest w stanie samodzielnie budować swoją odporność na takim poziomie, że dodatkowa suplementacja będzie zbędna również w okresie zimowym.

Trzeba pamiętać, że suplementacja nie zastąpi szczepień, a wielu poważnym chorobom zagrażającym zdrowiu i życiu naszych pupili możemy zapobiec, stosując systematyczne szczepienia i odrobaczenia. Pamiętajmy też, by w sytuacjach zachorowania zwierzęcia w pierwszej kolejności udać się do lekarza weterynarii, a nie leczyć i suplementować psa na własną rękę. W celu zastosowania odpowiedniej suplementacji do danego osobnika warto również skontaktować się ze zwierzęcym dietetykiem, który pomoże prawidłowo dobrać suplement oraz jego dawkę.

Tekst: Agnieszka Cholewiak-Góralczyk, Jagoda Fedyniak oraz Ewa Salwerowicz-Skoczylas

BIBLIOGRAFIA: Biologia: Słownik encyklopedyczny. Warszawa: Wydawnictwo Europa, 2001, s. 223
Hankey A. I wsp. Aloe arborescens. PlantzAfrica.com. South African National Biodiversity Institute
Nowak, Jan K, Neuropsychiatria i Neuropsychologia . 2012
Paulina Krupińska, Magdalena Zegan, β-Glukan – wybrane korzyści zdrowotne ze szczególnym uwzględnieniem jego wpływu na gospodarkę lipidową, 2013.
Katarzyna Sitarska. Grzyby dziko rosnące – wartość odżywcza i właściwości prozdrowotne. „Journal of NutriLife”. 142, 2014–03–02.
Ożarowski A. i wsp: Leksykon roślin leczniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990
Kohlmünzer S.: Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. V unowocześnione. Warszawa:
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 200 gis.gov.pl/zywnosc/suplementy-diety-zywnosc-wzbogacana-i-specjalnego- przeznaczenia/wymagania-szczegolowe/71-suplementow-diety www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11108195 rozanski.li/3389/rozmyslania-nad-czystkiem-cistus/