Yorkshire terrier – łowca w ciele przytulanki

To niewątpliwie jedna z najpopularniejszych ras w Polsce. Według statystyk w samym ZKwP w zeszłym roku zarejestrowano ponad 400 miotów. Choć często kojarzony jako piesek typowo torebkowy, yorkshire terrier wywodzi się od szczurołapów – i od czasu do czasu do dziś odzywa się w nim temperament pogromcy gryzoni.

Historia rasy

Na temat historii yorkshire terriera nie można powiedzieć nic pewnego, ponieważ twórcy rasy nie pozostawili zapisków dotyczących tego, na bazie jakiego typu psów i krzyżówek została ona ukształtowana.

Pierwszym z domniemanych przodków yorka był niewielki waterside terrier (terier z wybrzeża), który był mały, o wydłużonych proporcjach i czasami o niebieskoszarym umaszczeniu (większe waterside terriery to przodkowie airedale terriera). Był to odważny łowca szczurów i drobnej zwierzyny, powszechny w Yorkshire w czasach króla Wilhelma IV (1765-1837). Jego szata mogła mieć do 12 cm długości. Głowa była często biała lub srebrna. To po waterside terrierze yorki mogły odziedziczyć jedwabistą sierść, niewielki rozmiar i błękitno-podpalane umaszczenie. Za sprawą handlu prowadzonego wzdłuż szlaków wodnych, waterside terrier dotarł z hrabstw środkowej Anglii do Szkocji, gdzie w wyniku izolacji klanów powstało wiele różnych typów psów.

Podczas rewolucji przemysłowej pod koniec XVIII wieku, po rozpadzie klanów, drobni rolnicy w Szkocji przenieśli się do południowego Yorkshire. Przywieźli oni ze sobą ze Szkocji swoje własne teriery (nieformalnie nazywane od przeznaczenia, miejsca zamieszkania lub farmy właścicieli), co jeszcze bardziej zwiększyło zamieszanie wokół pochodzenia współczesnego yorkshire terriera. Niestety w XIX wieku wszystkie te psy nosiły tylko jedną nazwę – teriery szkockie. Z punktu widzenia historii yorkshire terriera, najbardziej interesującym ze szkockich terierów jest wczesny skye terrier. Był on srebrnoszary lub żółtawobrązowy i ważył od 4,5 kg do około 7 kg. Na jego bazie wyhodowano trzy rasy: właściwe skye terriery – o długiej, sztywnej, prostej sierści z podszerstkiem oraz jedwabistowłose paisley i clydesdale terriery, które niestety wyginęły. Paisley, o błękitnej maści czapraka i srebrzystej głowie, stał się następnie stalowoniebiesko- złotym clydesdale, który został wpisany do rejestrów hodowlanych brytyjskiego Kennel Clubu i American Kennel Clubu. Clydesdale terrier przetrwał do XX wieku.

Oprócz wspomnianych wyżej psów, yorkshire terrier otrzymał również dolewki krwi różnych terierów z okolic Manchesteru, w tym terierów szkockich. Już w 1771 r. teriery użytkowe z tego obszaru opisywano jako kosmate, czarne podpalane, małe, krzywonogie, czasami białe lub rude. Jednak yorkshire terrier nie ma żadnego związku ze współczesnym manchester terrierem, poza tym, że mają wspólnych dawnych przodków. Wszystkie wspomniane wyżej psy najwyraźniej niosły gen maści czarnej podpalanej, a dodatkowo posiadały gen powodujący rozjaśnienie z wiekiem czerni do szarości, a rudości do odcieni kremowych. Yorki do dziś rodzą się czarne podpalane i krótkowłose jak małe rottweilerki, natomiast w miarę dorastania zachodzą dwa procesy: powiększanie się obszarów rudych aż obejmą całą głowę i kończyny (jest to tzw. wzór czaprakowy) oraz rozjaśnianie całego umaszczenia – odpowiednio czerni do barwy stalowo-niebieskiej, a rudości do odcieni złota. Niektórzy z przodków nieśli też gen odpowiedzialny za lśniącą, jedwabistą sierść (choć niektórzy przypuszczają, że mogły się do tego dołożyć późniejsze dolewki maltańczyków).

Aby yorkshire terrier stał się rasą, jaką jest dzisiaj, potrzebni byli entuzjastyczni hodowcy, którzy dzięki szybko rozwijającej się działalności wystawowej zaczęli skupiać się na pewnych ważnych cechach rasy. To właśnie dzięki wysiłkom tych hodowców rasa została ujednolicona i stała się znana. W 1886 roku brytyjski Kennel Club uznał yorkshire terriera, po długim okresie istnienia jako jednego z terierów szkockich, za odrębną rasę. Jeszcze wcześniej znajdowała się ona w rejestrze hodowlanym. Nie wiadomo, kiedy został opublikowany pierwszy oficjalny wzorzec rasy. Różne źródła podają daty 1881, 1890 i 1898. Kiedy w końcu opublikowano wzorzec rasy, zawierał on, oprócz opisu, tabelę punktową, w której sama szata i umaszczenie miały początkowo wagę 75%.

Łowca i przytulak w jednym

Yorkshire terrier jest czujnym, żywym i inteligentnym miniaturowym terierem, który zachował w sobie jakąś dozę ciętości swych polujących przodków, aczkolwiek zwykle nie w tak dużej dawce, jak u innych terierów. Oczywiście istnieje wiele różnic między poszczególnymi osobnikami. Yorkshire terrier to doskonałe połączenie zadziornego teriera i łagodnego psa do towarzystwa. Sporo yorków jest dosyć charakternych, dlatego dobrym pomysłem jest szkolenie. Pomimo wyglądu psa-laleczki, wielu przedstawicieli rasy zachowało swój pierwotny temperament łowcy szczurów, a zatem w tej uroczej, ozdobionej kokardką główce może kryć się mały i zwinny drapieżnik.

Niektóre yorki są bardzo przebojowe (częściej dotyczy to samczyków), inne bywają delikatniejsze i nieśmiałe (to z kolei częściej cecha suczek), jednak absolutnie nie powinny okazywać lękliwości. Oczywiście należy zadbać o właściwą socjalizację od szczenięctwa. Trzeba nadzorować kontakty zwłaszcza z większymi psami, ale nie znaczy to, że należy ich w ogóle zabraniać. Mały piesek też powinien nauczyć się swobodnej komunikacji z pobratymcami o zróżnicowanych gabarytach i wyglądzie.

Zdrowy york bez problemu poradzi sobie nawet z kilkukilometrowym spacerem – na własnych łapach! Z pewnością bardziej przypadnie mu do gustu węszenie po krzakach niż wątpliwa atrakcja w postaci obserwowania galerii handlowej z wysokości podręcznej torebki. Rzecz jasna, jeśli psiak jest dobrze zsocjalizowany i nie stresują go ludzie ani hałasy, można czasami zabrać go i w bardziej „cywilizowane regiony”, jak np. kawiarnia. Jednak nie powinna to być główna ani jedyna atrakcja w życiu pieska.

Oczywiście psy wystawowe wymagają regularnej pielęgnacji szaty przy użyciu odpowiednio dobranych kosmetyków (najlepiej zasięgnąć porady hodowcy lub wybrać się do doświadczonego groomera), ale nawet one mogą pobiegać czasami luzem w naturze – szatę w celu jej ochrony się papilotuje. Yorki lubią też robić coś razem z człowiekiem, zarówno podczas wycieczek na łono natury, jak i w domu, na kanapie. Poza tym są stosunkowo łatwe w pielęgnacji. Psy, które nie są wystawiane, strzyże się zwykle mniej lub bardziej „na krótko”. Yorkshire terrier jest idealny dla osoby radosnej i aktywnej, która lubi spędzać czas ze swoim psem. Wychowawcze wyzwania Wychowanie yorka z reguły nie powinno być dużym wyzwaniem, jednak problemy może sprawiać fakt, że tak słodkiemu psiakowi często trudno odmówić, kiedy się czegoś domaga. Również stawianie granic wydaje się bardziej oczywiste, kiedy mamy do czynienia ze zwierzakiem o większych gabarytach.

Problemem, z którym często kojarzy się yorki, jest nadmierne szczekanie – predysponować je może zarówno rozmiar (małe pieski szczekają również dlatego, że wysyłane przez nie subtelniejsze sygnały są częściej ignorowane), jak i dziedzictwo teriera. Panuje powszechne przekonanie, że małe psy często ujadają z byle powodu, choć tak naprawdę pies zawsze jakiś swój powód ma. Może szczekać w celu zwrócenia na siebie uwagi, z frustracji, w zabawie, z radości (np. witając znajomych), a także broniąc terytorium lub w celu odstraszenia obcych. To prawda, że yorkshire terriery miewają tendencję do szczekliwości, ale zdecydowane, pozytywne wychowanie, począwszy od okresu szczenięcego, może sprawić, że zachowanie to nie urośnie do niepożądanych rozmiarów. Pamiętajmy, że zawsze łatwiej zapobiegać niż walczyć z silnie ugruntowanym nawykiem.

Innym problemem, o którym dosyć często wspomina się w odniesieniu do ras miniaturowych, w tym yorków, jest znakowanie moczem w pomieszczeniach. Znakowanie nie jest prawdziwym problemem z utrzymaniem czystości, ale zazwyczaj coś komunikuje. Psy niesterylizowane i niekastrowane znakują więcej niż te „wycięte”. Znakowanie ma kluczowe znaczenie dla reprodukcji i często zaczyna się, gdy pies osiąga dojrzałość płciową. W innych przypadkach jest wywoływane przez zmiany w środowisku, np. obcego psa w domu lub inny podobny czynnik stresowy. Także inne czynniki społeczne lub niepokój mogą być przyczyną znakowania. Na początku należy wykluczyć też możliwe przyczyny medyczne, takie jak niedorozwój możliwości trzymania moczu, zapalenie dróg moczowych, inne choroby czy działanie moczopędne niektórych leków.

Dla kogo york?

Generalnie rasę można polecić większości osób, jednak nie poleca się yorka jako pieska „do małych dzieci”. Mali ludzie nie mają jeszcze wyczucia i mogą niechcący uszkodzić niewielkiego pieska, np. upuszczając go czy przydeptując. Z drugiej strony, piesek broniący własnej integralności może kłapnąć, a nawet ugryźć – i nie będzie to jego wina. Jeśli już mamy małe dzieci i decydujemy się na yorka, powinniśmy bardzo starannie nadzorować ich wzajemne kontakty, pamiętając, że to żywe zwierzę, a nie ruchoma zabaweczka dla najmłodszych. Dla starszych dzieci york może być świetnym kumplem i towarzyszem zabaw.

York jako pies sportowy

Z racji na swój rozmiar yorkshire terrier nie jest zazwyczaj rasą pierwszego wyboru do sportu, jednak przypadki yorków trenujących i startujących w różnych dyscyplinach sportowych nie są wcale tak rzadkie. Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach, zdarzały się i wciąż zdarzają yorki startujące w agility, nawet w najwyższej kategorii A3. Kiedyś musiały startować w klasie small (do 35 cm w kłębie), w której wysokość przeszkód 25 cm mogła stanowić wyzwanie, zwłaszcza dla piesków o wzroście około 20 cm. Obecnie istnieje kategoria XS (extra small), w której konkurują psiaki do 28 cm w kłębie, a wysokość przeszkód to maksymalnie 20 cm.

Jeśli york ma zdrowy układ ruchu, lubi bieganie i zabawę, taka aktywność z pewnością może się mu spodobać. Innymi sportami, w których te pieski mogą się odnaleźć są: nosework, taniec z psem oraz rally-o. Ponadto zdarzają się yorki startujące w obedience. Oczywiście to „poważne” sportowe posłuszeństwo jest jeszcze większym wyzwaniem dla pieska o niewielkim wzroście, któremu nawet wyższa trawa może całkowicie ograniczyć widoczność np. kwadratu, niemniej przynajmniej klasy początkowe 0 i 1 są z pewnością w zasięgu yorka. W Polsce bezpapierowy Toro (przew. Magdalena Stodułko) startował w klasie 2 i zdobył awans do klasy 3 (choć już w niej nie wystartował). Natomiast czeska suczka HAILEY JE-CU-B („Lili”, przew. Michaela Houserová) jako pierwsza przedstawicielka rasy na świecie wystartowała na Mistrzostwach Świata Obedience – było to w 2021 r. w Szwajcarii. Przykład Lili doskonale pokazuje, że ograniczenia są po to, aby je pokonywać. Chyba mało kto wie o tym tak dobrze, jak uparty terier!

Ciekawe linki: www.hardworking-yorkies.webnode.cz – Michaela Houserová i jej yorki