Karmy bezzbożowe

„Czy ta karma jest bez zbóż?” – to aktualnie jedno z pytań najczęściej zadawanych przez opiekunów psów w sklepach zoologicznych. Czym charakteryzują się karmy bezzbożowe? Dlaczego tak często wybierane są przez opiekunów czworonożnych pupili?

Trend na produkty bezzbożowe w żywieniu zwierząt towarzyszących niewątpliwie związany jest z coraz większą popularnością diet bezglutenowych w żywieniu ludzi. Mimo że tylko niewielka część populacji ludzkiej cierpi na nietolerancję tego składnika, coraz więcej osób decyduje się na wykluczenie go z diety.

Trend ten przekładany jest na żywienie domowych czworonogów, co wymusiło na producentach karm poszerzenie ich oferty o diety bezzbożowe. Warto jednak zaznaczyć, że karmy „grain-free” to znacznie szersze pojęcie niż diety „gluten-free”. W żywieniu psów stosowanie karm bezzbożowych będzie związane nie tylko z samym brakiem glutenu w danym produkcie, ale przede wszystkim z tym, że tego typu karmy charakteryzują się większą zawartością mięsa i ograniczoną ilością węglowodanów, w porównaniu do karm zbożowych.

Zboże czy nie zboże?

Zboża to rośliny uprawne, które charakteryzują się wysoką zawartością skrobi. Ta cecha sprawia, że są wykorzystywane do szeroko pojętych celów konsumpcyjnych – wszak skrobia jest głównym węglowodanem w diecie człowieka. W przemyśle petfood zboża wykorzystywane są w produkcji przede wszystkim karm suchych, w składzie których stanowią źródło węglowodanów, a zawarta w nich skrobia pozwala na utrzymanie struktury zwartych granulek.

Do najbardziej popularnych zbóż, używanych w produkcji karm dla psów, należą: pszenica, żyto, owies, kukurydza, jęczmień, sorgo, proso, a także ryż.

W nomenklaturze możemy znaleźć dodatkowe pojęcie zbóż rzekomych. Są to rośliny przez niektórych nazywane „pseudozbożami”, które różnią się od zbóż tym, że nie są trawami. Jednak wytwarzane przez nich nasiona są bogate w skrobię, podobnie do ziaren zbóż. Popularne zboża rzekome w karmach dla zwierząt towarzyszących to amarantus, gryka oraz komosa ryżowa.

Charakterystyka karm bezzbożowych

Ze względu na zawartość lub brak zbóż w składzie, karmy dostępne na rynku możemy podzielić na bezzbożowe i zbożowe („tradycyjne”). Kategoryzacja ta nie będzie jednak dotyczyła wyłącznie karm suchych. Karmy mokre również nie muszą opierać się tylko i wyłącznie na mięsie, wiele z nich zawiera także węglowodany – czy to w postaci zbóż, makaronu, czy roślin strączkowych, innych warzyw lub owoców.

Do karm bezzbożowych zaliczają się produkty pełnoporcjowe, w których składzie nie znajdziemy roślin zbożowych, czyli np. kukurydzy, pszenicy, żyta, prosa i ryżu.

Zasada ta jednak nie dotyczy zbóż rzekomych – na sklepowych półkach można znaleźć produkty opisane jako „grain-free”, w skład których wchodzą pseudozboża.

Może to wynikać z ich prozdrowotnego działania na organizm psa lub niskiej wartości indeksu glikemicznego. Jeśli jednak chcemy, aby karma naszego czworonoga była całkowicie pozbawiona zbóż, a także pseudozbóż, przed zakupem musimy uważnie przeanalizować skład wybranego produktu. Karmy „grain-free” preferowane są najczęściej przez tych psich opiekunów, którzy poszukują diety jak najbardziej podobnej do naturalnej diety psowatych, jednak nie mogą z różnych względów pozwolić sobie na dietę BARF.

Obserwując tendencje w sektorze karm bezzbożowych, można zauważyć, że produkty te rzeczywiście zazwyczaj charakteryzują się większą zawartością mięsa, a tym samym ograniczoną ilością węglowodanów. Dzięki temu karmy te idealnie wpisują się założenie żywienia podobnego do „naturalnej” psiej diety. Niektóre bezzbożowe produkty opierają się także na jednym źródle białka pochodzenia zwierzęcego, czyli są dodatkowo monoporoteinowe. W wielu przypadkach jest to białko pochodzące z rzadziej spotykanych gatunków mięs, takich jak przepiórka, królik, dziczyzna czy różne gatunki ryb. Te czynniki sprawiają, że karmy bezzbożowe są częstym wyborem wśród opiekunów psów cierpiących na alergie pokarmowe.

Diety bez zbóż mają również ograniczoną ilość węglowodanów, które dodatkowo charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym, co odgrywa istotną rolę w żywieniu psów z cukrzycą, a także otyłością.

Alternatywne źródła węglowodanów

Karmy bezzbożowe, tak jak wszystkie karmy suche, będą zawierać węglowodany. Będą one jednak pochodzić z alternatywnych źródeł. Do najczęściej wybieranych przez producentów składników węglowodanowych należą rośliny strączkowe, takie jak groch, soczewica czy ciecierzyca, a także ziemniaki, bataty i topinambur. Rośliny te charakteryzują się wysoką zawartością skrobi, która niezbędna jest do ekstruzji, czyli procesu tworzenia karm suchych.

Ich wybór jest również nieprzypadkowy – wiąże się z nim jeszcze kwestia wspomnianego już wcześniej indeksu glikemicznego (IG). Indeks glikemiczny to wartość, która pozwala sklasyfikować żywność na podstawie jej wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu.

Określa on szybkość zwiększenia jej stężenia w porównaniu z tym, które następuje po spożyciu tej samej ilości węglowodanów w postaci czystej glukozy. Uwzględniając wartość indeksu glikemicznego, produkty spożywcze dzielimy na 3 kategorie: o niskim IG (≤50), o średnim IG (55-70) oraz o wysokim IG (>70).

Najkorzystniejsze w żywieniu psów wydają się produkty charakteryzujące się niskim indeksem glikemicznym, dzięki którym energia po spożyciu karmy uwalniania będzie w sposób stopniowy. Na wartość tego indeksu wpływ ma wiele czynników. Do najbardziej kluczowych w przypadku karm dla psów należy postać fizyczna produktu, wielkość cząstek skrobi, ilość pozostałych składników odżywczych, a także czas obróbki termicznej. W tabeli poniżej przedstawiono szacowane wartości IG (wiele zależy od ich formy, stopnia rozgotowania itp. stąd nie określamy ich konkretnych wartości, tylko kategorie) dla wybranych źródeł węglowodanów stosowanych w karmach dla psów.

Węglowodany w diecie psa

Podawanie psom węglowodanów wzbudza wiele kontrowersji – psy bez problemu mogą być żywione dietą opartą głównie na mięsie, oczywiście pod warunkiem odpowiedniego jej zbilansowania. Węglowodany mogą stanowić dla psów źródło łatwo dostępnej energii – domowe czworonogi bez problemu trawią skrobię i korzystają z pozyskanych w ten sposób kalorii.

Jednak węglowodany te, oprócz energii, nie niosą ze sobą żadnych kluczowych dla funkcjonowania psiego organizmu składników. Zastępując nimi część składników mięsnych, zubaża się więc dietę czworonoga o kluczowe aminokwasy i kwasy tłuszczowe. Dlatego wielu opiekunów psów, którzy zrezygnowali z karm o dużej zawartości zbóż na rzecz diety o większej zawartości produktów odzwierzęcych, zauważa ogromną poprawę w kondycji, umięśnieniu i ogólnym zdrowiu swojego zwierzęcia.

Na co zwrócić uwagę podczas zakupu karmy bezzbożowej dla psa?

Wśród karm bezzbożowych można znaleźć zarówno produkty wysokiej jakości, jak i diety z niższej półki, zawierające znikome ilości produktów pochodzenia zwierzęcego. Dlatego nawet przy wyborze karmy bez zbóż powinniśmy przyjrzeć się jej bliżej i nie polegać jedynie na określeniu „grain-free”.

Jak wybrać najlepszą karmę bezzbożową dla psa?

1. Czytaj skład! Jeśli zależy Ci na tym, aby karma zawierała jak najwięcej mięsa – czytaj jej skład! Tylko dzięki temu dowiesz się, jaka jest rzeczywista zawartość mięsa, a także w jakiej jest ono formie (mączka, mięso świeże, mięso suszone).

2. Co zamiast zbóż? Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie jest główne źródło węglowodanów lub ile ich jest, również powinieneś przestudiować skład wybranej karmy! Ważne jest, by źródło węglowodanów nie znajdowało się na pierwszym miejscu w składzie. Pamiętaj, że składniki ułożone są w sposób malejący. Jeśli zależy Ci, aby karma oparta była na mięsie, to właśnie od niego powinien rozpoczynać się jej skład.

3. Ile jest węglowodanów? Tej informacji nie znajdziesz na etykiecie. Aby dowiedzieć się, ile w danej karmie jest węglowodanów, od 100% odejmij wypisane na etykiecie składniki analityczne i wilgotność. Dzięki temu będziesz mógł porównać ilość węglowodanów w poszczególnych karmach i wybrać tę z najmniejszą ich ilością (co za tym idzie, bazującą na mięsie, bogatą w białka i tłuszcze).

Podsumowanie

Karmy bezzbożowe, poprzez swój skład, wysoką zawartość mięsa, a także niską zawartość węglowodanów, stały się bezpiecznym, zbilansowanym posiłkiem dla psów domowych. Dzięki swoim unikatowym cechom, karmy „grain-free” stanowią kompromis między zdrową, odpowiadającą potrzebom czworonogów dietą, a wygodą płynącą z podawania gotowych karm.

Bibliografia: 1. Foster-Powell K., Holt S.H.A, Brand-Miller J.C. International table of glycaemic index and glycaemic load values. Am. J. Clin. Nutr. 2002; 76.