Co oznacza psi kaszel?

Komu z nas nie zdarzyło się przez kilka dni pokasłać i za chwilę być całkowicie zdrowym? Należy jednak pamiętać, że psi kaszel to nie tylko zapalenie gardła, które mija dość szybko. Może on być również objawem bardzo poważnych, a czasem i nietypowych chorób.

Czym jest kaszel?

Funkcją kaszlu jest usunięcie drażniących substancji z dróg oddechowych. Receptory kaszlu są stymulowane zarówno za pomocą czynników chemicznych, jak i fizycznych. Krtań, tchawica i oskrzela są bardzo wrażliwe na dotyk, w związku z tym odruch kaszlowy może zostać zainicjonowany przez np. ciało obce czy nadmierną ilość wydzieliny. Niezależnie od miejsca działania czynnika, gdy tylko receptory kaszlu są aktywowane, wiadomość zostaje przesyłana do rdzenia przedłużonego. To inicjuje pewien stały ciąg działań organizmu: nagłe zaaspirowanie powietrza, zamknięcie nagłośni i krtani, skurcz przepony i mięśni międzyżebrowych, otwarcie nagłośni i krtani, i ostatecznie gwałtowne wypuszczenie powietrza z płuc przez drogi oddechowe – co nazywamy kaszlem.

Już sama obecność kaszlu może spowodować lub zaostrzyć zapalenie dróg oddechowych. Jest to pewnego rodzaju mechanizm samonapędzający się – już sam objaw jest niekorzystny dla organizmu. Dlatego też niezwykle ważna jest ocena lekarza dotycząca konieczności podania leków hamujących odruch kaszlu.

Przyczyny kaszlu

Przyczyny psiego kaszlu można podzielić na trzy grupy, ze względu na ich lokalizację. Mogą być związane z:
• górnymi drogami oddechowymi (nos, nosogardło, jama ustna, gardło, krtań, tchawica),
• dolnymi drogami oddechowymi (oskrzela, płuca),
• układem sercowo-naczyniowym.

Diagnistyka

Chorób wywołujących psi kaszel jest niezwykle dużo. Dlatego też bardzo często są konieczne szczegółowe badania, aby ustalić przyczynę kaszlu, przykładowo:
• osłuchiwanie tchawicy, płuc i serca fonendoskopem,
• omacywanie tchawicy, zajrzenie do gardła,
• badanie krwi,
• RTG dróg oddechowych, serca,
• USG klatki piersiowej,
• badanie endoskopowe,
• ECHO serca,
• badanie popłuczyn z dróg oddechowych,
• biopsje płuc,
• specjalistyczne testy w kierunku różnych patogen w (m.in. pasożyt w)… …i wiele innych.

Wstępna diagnostyka różnicowa w przypadku chorób wywołujących kaszel w dużym stopniu polega na ocenie prawdopodobieństwa wystąpienia choroby w odniesieniu do wieku, rasy, kondycji ciała oraz predyspozycji indywidualnego osobnika. Przykładowo u młodych pacjentów będą to częściej choroby zakaźne, u psów wracających z wystaw – kaszel kenelowy, natomiast u starszych psów np. choroby zastawek serca.

Przykładowe choroby wywołujące kaszel u zwierząt

• choroby degeneracyjne: zapadnięcie się tchawicy, zwłóknienie płuc, zwyrodnieniowa choroba zastawki dwudzielnej,
• zaburzenia wrodzone,
• nowotwory w obrębie klatki piersiowej, dolnych i górnych dróg oddechowych,
• zapalenie w obrębie dróg oddechowych:
– zakaźne (bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze, pierwotniacze),
– immunologiczne (np. astma),
• idiopatyczne np. kardiomiopatie,
• ciała obce,
• zatorowość płucna… …i inne.

Jedną z grup chorób, które są najczęstszą przyczyną kaszlu u starszych psów, są choroby serca, naczyń i krwi. Tutaj możemy zaliczyć wszelkie nieprawidłowości w obrębie serca (jego budowie i pracy – lista jest bardzo długa!), pasożyty krwi (np. dirofilaria, która do niedawna była wręcz niespotykana w naszym regionie, a obecnie jest rozpoznawana coraz częściej), zaburzenia prowadzące do nadciśnienia krwi czy zapalenia naczyń.

Profilaktyka

Pamiętajmy, że im wcześniej wykryjemy chorobę serca u naszego pupila, tym mamy szersze pole do działania, jeśli chodzi o przedłużenie jego życia. Wiele zwierząt ujawnia chorobę serca, dopiero gdy jest ona w fazie terminalnej, a wtedy farmakoterapia jest bez szans. Dlatego też zalecam wykonywanie ECHO serca raz w roku, począwszy od młodych lat, szczególnie u ras narażonych na choroby serca.

Obserwacje właściciela są niezwykle ważne w ustaleniu kierunku diagnostyki. Ciekawe jest to, że nasilenie kaszlu w ciągu dnia często jest różne w przypadku różnych chorób. Tak też kaszel związany z chorobą sercowo-naczyniową nasila się wieczorem, a z oskrzelami – rano, po śnie. Dlatego też w trakcie wizyty u lekarza weterynarii, warto mówić o wszelkich niepokojących objawach, ich nasileniu, zmianach w otoczeniu zwierzęcia (np. remont, nowe substancje chemiczne w domu), przebiegu profilaktyki (terminarz szczepień, odrobaczania), podróżach zagranicznych (nietypowe czynniki infekcyjne) itp. To bardzo pomoże w szybszym dotarciu do źródła problemu.

Kaszel kenelowy

Oczywiście, abstrahując od zaawansowanych chorób, kaszel może być objawem popularnego na wiosnę i jesieni zakaźnego zapalenia tchawicy i oskrzeli, zwanego potocznie kaszlem kenelowym (psiarniowym). Jest on wywoływany przez wiele czynnik w, m.in. bakterie (Bordetella bronchiseptica) oraz wirusy (adenowirus typu 2, wirus parainfluenzy typu 2). Jego potoczna nazwa wywodzi się od jego występowania – kaszel kenelowy pojawia się często tam, gdzie obecne są duże skupiska zwierząt np. w schroniskach, na wystawach, w hotelach. Pomiędzy psami łatwo przenosi się drogą kropelkową.

Lekarz weterynarii, podejrzewając taką chorobę, może próbować wywołać kaszel reaktywny, tj. występujący po podrażnieniu przez lekarza tchawicy (np. delikatnym uciśnięciu). Nie ma badania, które jednoznacznie potwierdziłoby kaszel kenelowy. Rozpoznanie polega na wykluczeniu innych przyczyn kaszlu. Zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli, w formie niepowikłanej, nie powoduje objaw w ogólnych u zwierzęcia i powinno minąć samoistnie w ciągu 2-3 tygodni. Nie ma również leczenia celowanego, z tego względu, że chorobę głównie wywołują wirusy.

Antybiotyki konieczne są w przypadkach powikłanych bakteryjnie. Zazwyczaj zalecane są leki przeciwkaszlowe lub przeciwzapalne, aby ograniczyć sam odruch, który (jak wspomniałam wcześniej) może pogarszać stan dróg oddechowych i płuc. Aby zabezpieczyć swojego pupila przed kaszlem kenelowym, należy go zaszczepić. Szczepionka przeciwko wirusowym czynnikom zakaźnego zapalenia tchawicy i oskrzeli jest włączona w podstawowy kanon szczepień psa. Dodatkowo dostępna jest także szczepionka donosowa przeciwko Bordetella bronchiseptica, która ogranicza objawy ewentualnej infekcji. Zaleca się jej podanie na około miesiąc przed np. wystawą czy pobytem w hotelu. Kaszel kenelowy nie jest niebezpieczny dla ludzi, dotyka wyłącznie psowatych.