Kolagen remedium na obciążone stawy?
Uznawany za eliksir młodości, powszechnie stosowany jako suplement dla ludzi poprawiający kondycję skóry oraz stawów. Czy sprawdzi się również u naszych czworonogów? Kiedy należy rozważyć suplementację kolagenem i jakich rezultatów możemy się spodziewać?
Rola kolagenu
Kolagen jest białkiem najbardziej rozpowszechnionym w organizmie. Stanowi około 30–40% spośród wszystkich białek kręgowców. Występuje niemal w większości tkanek budując kości, mięśnie, skórę, ścięgna czy też chrząstki. Jest to najważniejsze białko strukturalne czyniące tkanki odpornymi na rozciąganie. Ma wpływ na odbudowę i regenerację komórek, gęstość kości i stawów, wchłanianie oraz zapobieganie przedostawania się patogenów. Kolagen charakteryzuje się wytrzymałością i elastycznością. Należy pamiętać, że w zależności od miejsca, w którym występuje, różni się strukturą. Wyróżnia się 29 różnych typów kolagenu. Pełnią one nieco inne funkcje. Dla układu ruchu najważniejsze są: typ I, II, IX, X oraz XI. Pełni też bardzo ważną rolę w regeneracji tkanek.
W trakcie proliferacji (jeden z etapów gojenia) fibroblasty budują nową sieć kolagenową w zajętym urazem miejscu. Pourazowo zwykle organizm wytwarza kolagen typu III i dopiero w procesie dalszego gojenia przeszeregowuje go do lokalnie specyficznych dla tkanki typów. Dla przestrzeni stawowych to typ II, a dla ścięgien typ I. Proces ten rozpoczyna się po kilku tygodniach od urazu. Wtedy to komórki w obrębie uszkodzonej tkanki zaczynają różnicować się funkcjonalnie – wyjaśnia rehabilitantka i fizjoterapeutka psów Agnieszka Biały z UrazZone.
Niedobory
Kolagen jest syntetyzowany w organizmie. Pod wpływem takich czynników jak przebiegające choroby, poziom hormonów, wiek czy też obciążenia spowodowane intensywnym wysiłkiem fizycznym (np. sportem), jego syntetyzowanie może ulec zaburzeniu, prowadząc do niedoborów. Niedobory kolagenu objawiać się będą poprzez:
• podatność na złamania kości,
• bóle oraz pogorszenie kondycji kości i stawów,
• osłabioną regenerację i długie gojenie ran.
Czy suplementować?
Właściciele czworonogów często rozważają suplementację wspomagającą stawy. Cały czas jest to temat budzący emocje. W niektórych przypadkach suplementacja jest wskazana nawet u zdrowych psów. Czasami dobrze dobrany preparat poprawia kondycję czy komfort życia zwierzaka lub zapobiega kontuzjom. Zaleca się suplementację kolagenem u psów w podeszłym wieku, szczeniąt dużych ras, psów czynnie uprawiających sport oraz w przypadku wskazań medycznych.
Suplementy to dość kontrowersyjny temat. Samo określenie kolagen jest dość nieprecyzyjne. W przypadku moich pacjentów używam kolagenu typu II, którego działanie jest udokumentowane w badaniach. W większości przypadków u pacjentów po urazach w czasie rekonwalescencji i rehabilitacji zalecam właśnie stosowanie suplementów z kolagenem typu II. Moim zdaniem taka suplementacja jest szczególnie ważna u psów, u których zdiagnozowano chorobę zwyrodnieniową stawów, ras dużych i ciężkich, otyłych oraz intensywnie trenujących – wyjaśnia dr n. wet. Aneta Bocheńska specjalizująca się w neurologii i ortopedii z przychodni weterynaryjnej Gryf.
Czy zdrowa i zbilansowana dieta, wystarczy, żeby zapobiegać problemom zdrowotnym?
– Podczas prowadzenia pacjenta dietetycznego stosuję preparaty z kolagenem u zwierząt starszych oraz u zwierząt rosnących dużych ras. U seniorów stosowany regularnie wspiera funkcjonowanie aparatu stawowego, a u szczeniąt i kociąt rozwój prawidłowych struktur kostnych. Warto wspomnieć, że kolagen powinien być podawany z witaminą C (np. z dziką różą). Uwaga: podawany w nadmiarze może wywołać biegunkę, więc nie należy przekraczać zalecanego dawkowania – mówi tech. wet. Agnieszka Cholewiak-Góralczyk zajmująca się dietetyką psów i kotów.
Chcąc włączyć suplementację dla naszego psa, u którego obserwujemy jakieś problemy zdrowotne, warto przyjrzeć się problemowi bardziej wnikliwie.
– W skuteczności suplementacji kolagenem najważniejsze jest oszacowanie przyczyny jego niedoboru. Przy szerokim urazie utrata białek strukturalnych jest oczywista i może wymagać ich uzupełnienia. Jednakże w przypadku nieswoistych i nawracających dysfunkcji wielostawowych czy rozsianych losowo, powód może leżeć głębiej. Możliwym powodem takich specyficznych zaburzeń kolagenowych jest brak lub niedobór w organizmie substancji, które są niezbędne do samoistnej biosyntezy kolagenu z dostępnych w organizmie aminokwasów prostych. Substancje te to: związki siarki, miedź, cynk, magnez, mangan, żelazo, arginina (tlenek azotu), witamina B2, A, D3 oraz C (pamiętajmy, że jest samodzielnie syntezowana przez psi organizm!), glukoza, aminokwasy (głównie prolina, glicyna, lizyna), antyoksydanty, enzymy i czynniki fizyczne, w tym energia cieplna. W przypadku niedoborów jednego z powyższych elementów dobrą metodą diagnostyczną będzie określenie, delikatnych czasem, objawów współistniejących. Warto też wziąć pod uwagę procesy starzenia, zaburzenia wydzielania wewnętrznego czy też zmiany poziomu różnorakich hormonów. Wszystkie te czynniki mogą przyczyniać się do osłabienia funkcji wytwórczej dla kolagenu. Pamiętajmy jednak, by nie leczyć objawów, a przyczynę – wyjaśnia Agnieszka Biały.
Skuteczny, czyli jaki?
Niektórzy z właścicieli decydują się na samodzielne gotowanie galaretek lub podawanie większych ilości chrząstek, żeby dostarczyć do organizmu czworonoga dodatkowy kolagen. Czy takie „suplementowanie” ma sens? Kolagen, jako podstawowe białko strukturalne kręgowców, znajduje się w mięsie, chrząstkach i kościach, które podajemy naszym zwierzakom. Często powtarza się, że galaretki są również jego doskonałym źródłem. Galarety przyjmują swoją charakterystyczną strukturę przez obecność żelatyny, czyli białka, które powstaje w wyniku częściowej hydrolizy (częściowego rozpadnięcia się) kolagenu pochodzącego ze skóry czy kości. Nie jest to jednak forma kolagenu, która jest najlepiej wykorzystywana we wspomaganiu sprawności stawów.
Warto wiedzieć, że kolagen, jak każde inne białko, ulega denaturacji, tracąc swoje właściwości.
Pokarm bogaty w kolagen, trafiając do przewodu pokarmowego, ulega strawieniu. Następnie, nieco upraszczając proces, białka są rozkładane do aminokwasów, które z kolei będą budować nowe białka organizmu. Aby wchłanianie kolagenu w organizmie było skuteczniejsze, zaleca się stosowanie hydrolizowanego kolagenu. Forma hydrolizowana jest „rozbita” na pojedyncze aminokwasy. Dzięki temu łatwiej wchłania się w przewodzie pokarmowym i łatwiej buduje nowy kolagen, potrzebny np. do regeneracji chrząstki stawowej naszego czworonoga. Aby był lepiej przyswajalny i działał skuteczniej, należy podawać również witaminę C, zawartą np. w owocach dzikiej róży.
Dla wzmocnienia działania suplementacji można również rozważyć dodanie do niej MSM lub preparatów zawierających chondroitynę czy też glukozaminę.
Efekty działania
Istnieją badania naukowe, które wskazują na wiele pozytywnych efektów działania kolagenu hydrolizowanego. Na przestrzeni lat wykazano:
• zmniejszenie dolegliwości bólowych,
• wzrost aktywności zwierząt z chorobami stawów (np. łatwiejsze wstawanie, wzrost chęci na spacery i bieganie w porównaniu z formą przed rozpoczęciem suplementacji),
• ograniczenie występowania zwyrodnień spowodowanych zaburzeniami wzrostu zwierząt,
• zmniejszenie ilości kontuzji u psów sportowych.
Warto zaznaczyć, że efekty działania suplementów zazwyczaj są widoczne po dłuższym czasie – nawet po 6 miesiącach od rozpoczęcia suplementacji.
Badania
Choć nad skutecznością kolagenu cały czas trwają jeszcze badania, zdołano naukowo udowodnić korzyści płynące z jego przyjmowania. W 2004 roku Nina Weide udowodniła, że u psów przyjmujących regularnie hydrolizowany kolagen przez okres 4 miesięcy, poziom enzymu odpowiedzialnego za degenerację kolagenu w organizmie był obniżony względem początkowych pomiarów. Właściciele grupy badanych czworonogów również zauważyli zmniejszenie dolegliwości swoich podopiecznych.
W 2017 Michael Schunck, Helen Louton oraz Steffen Oesser opublikowali badanie pt. „Skuteczność określonych peptydów kolagenowych na temat choroby zwyrodnieniowej stawów u psów – wpływ na metabolizm. Procesy zachodzące w psich chondrocytach”. Wykazano w nim zmniejszenie kulawizn i zwiększoną witalność czworonogów.
Z wyników metaanalizy z 2018 r. pod tytułem „Wpływ suplementacji kolagenu na objawy choroby zwyrodnieniowej stawów” wynika, że podawanie kolagenu zmniejsza objawy choroby zwyrodnieniowej. Kolagen może wpłynąć na zmniejszenie bólu stawów oraz zmniejszenie poziomu biomarkerów świadczących o degeneracji chrząstek.
Podsumowując…
Suplementacja nigdy nie powinna być wprowadzana jako zamiennik odpowiednio zbilansowanej diety. Powinniśmy natomiast pilnować i zadbać o odpowiednio dostosowany trening, prawidłową masę ciała i, w razie problemów zdrowotnych, rzetelną diagnostykę. W przypadku kiedy zapotrzebowanie psiaka na kolagen jest większe (np. po urazach, podczas rehabilitacji, u rosnących psiaków zwłaszcza dużych ras, u psich sportowców lub czworonogów w podeszłym wieku), powinniśmy rozważyć taką opcję. Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów suplementów, które w swoim składzie mają kolagen. Specjalnie na potrzeby artykułu przygotowaliśmy ich zestawienie.
BARFEED
COLLAGEN
Produkt zawiera kolagen II typu. Kolagen typu II jest elementem wchodzącym w skład zwierzęcej chrząstki stawowej. Ze względu na swoja elastyczność i wysoką tolerancję rozciągania występuje w obrębie anatomicznych ścięgien oraz stanowi jeden z podstawowych budulców skóry. Preparat polecany jest jako uzupełnienie diety młodych zwierząt, aby wesprzeć budowę prawidłowych struktur kostnych, oraz jako uzupełnienie diety zwierząt w wieku podeszłym – stosowany regularnie widocznie poprawia funkcjonowanie aparatu stawowego oraz wygląd skóry.
FLEXADIN ADVANCED DOG
Vetoquinol
Produkt wspomaga metabolizm chrząstki stawowej w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów. Zawiera UC-II® (40 mg/kąsek) – niezdenaturowany kolagen typu II. Kolagen typu II w formie niezdenaturowanej jest niezbędnym składnikiem prawidłowo funkcjonującej chrząstki stawowej. Produkt zawiera również ekstrakt z Boswellia serrata – naturalnego pochodzenia substancję, wspomagającą procesy naprawcze organizmu. Zawiera dodatkowo kwasy omega-3 dla wsparcia zdrowia stawów i witaminę E znaną z właściwości przeciwutleniających
GAME DOG ANIFLEXI+
GAME DOG
Pokarm uzupełniający dla psów, wspomagający syntezę, regenerację i prawidłowe funkcjonowanie stawów. Zalecany jest szczególnie dla zwierząt z dolegliwościami powodowanymi zwyrodnieniowymi zaburzeniami układu ruchowego oraz dla psów młodych w okresie intensywnego wzrostu, u których mogą wystąpić nieprawidłowości w rozwoju chrząstek stawowych Składniki aktywne produktu zmniejszają stany zapalne i dolegliwości bólowe w obrębie chrząstek, a także poprawiają elastyczność i ruchomość stawów. Regularne stosowanie preparatu wpływa pozytywnie na pracę układu ruchu i przeciwdziała postępowaniu zmian degeneracyjnych w stawach.
